Specifieke elementen van het Surinaams Nederlands

0
1156
blog placeholder

Binnen de afwijkende groep van taalelementen in het Surinaams Nederlands hebben we de “gewone” Nederlandse woorden die in Suriname een afwijkende betekenis hebben. Een van de vele voorbeelden is het gebruik van het woord jokken.
In De Grote Van Dale kun je lezen dat jokken liegen betekent in kindertaal.  In vroegere versies van het Nederlands, betekende jokken: een grapje maken. En aangezien men van een kind niet kon aannemen dat het loog, werd in Nederland dus veelal het woord jokken gebruikt om aan kinderen duidelijk te maken dat hun verhaaltje niet overeen kwam met de werkelijkheid.
Verbazend was het dan ook, een aantal jaren geleden om in het parlement van Suriname een van de parlementsleden aan de voorzitter te horen vertellen: ‘De president jokt, meneer de voorzitter, de president jokt!’  Noch de spreker, noch de aangesprokene, noch  degene over wie gesproken werd, was een kind. Kindertaal  dus uitgesloten. Toch is er geen enkele Surinamer in Suriname die opkijkt van een dergelijke uitspraak.

Waar zou dit typisch Surinaams Nederlands  woord vandaan komen? Zou het parlementslid in kwestie de beschuldiging hebben willen verzachten voor de president?  En hem daarom in kindertaal bespreken? Aannemelijker is om de herkomst van deze afwijking te gaan zoeken in de geschiedenis van Suriname.
Die geschiedenis kende tot 1863 nog slavernij, van zwarte slaven, eigendom van blanke (Nederlandse) slavenhouders.  Terwijl de slaven niet werden geacht  gelijken te zijn van de blanke slavenhouders, werd er wel Nederlands tegen ze gesproken, en in vele gevallen waren ze zelfs verplicht Nederlands terug te spreken (voor zover mogelijk).  In het  meest positieve geval werden zwarte mensen in die tijd gezien als kinderen die nooit volwassen zouden worden. De slavenmeester bedoelde het dus gewoon bijzonder vriendelijk en liefdevol als hij zijn slaven wilde wijzen op een leugentje, om daarvoor de term jokken te gebruiken.
Zoals ik eerder schreef werden de slaven zoveel mogelijk gedwongen Nederlands te spreken. En op welke manier gaan mensen een andere taal aanleren? Door immitatie. Als de blanke jokken gebruikte, dan was het vast en zeker een correct woord. Dus beschuldigen Surinamers elkaar van jokken en niet van liegen, tot vandaag aan de dag. Liegen is in de taal blijven voortbestaan, maar heeft een connotatie gekregen van ruw, onbeschoft.

Dat het parlementslid in kwestie blank is en de president van dat moment gekleurd heeft er dus (gelukkig) niets mee te maken.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here