Overgewicht kan ontstaan doordat de opname van energie hoger is dan de verbruikte energie. Een verstoorde balans van inname en verbranding leidt tot vetophoping in het lichaam. Het is een probleem waar mensen een leven lang mee kunnen worstelen en wat steeds de aandacht nodig heeft. Sommige groepen mensen hebben een verhoogd risico op overgewicht bijv.
– Mensen met een laag opleidingsniveau
– Allochtonen
– Chronisch zieken en gehandicapten
– Kinderen met een hoog of een laag geboortegewicht (die wordt ingehaald door een snelle groei)
– Kinderen met ouders met overgewicht
De oorzaak van overgewicht is meestal een combinatie van factoren:
– Maatschappelijk – Door de toegenomen welvaart is het eetpatroon anders geworden. Er worden meer ongezonde luxe producten gegeten. Mensen bewegen ook veel minder door het bezit van bv. auto’s.
– Ziekten
– Geneesmiddelen
– Omgevingsfactoren
– Psychische factoren – Soms eten mensen omdat ze niet lekker in hun vel zitten.
Vaak proberen mensen wel af te vallen en dat lukt ook wel even maar zodra ze stoppen met een dieet vliegen de kilo’s er zo weer bij aan. Het is niet belangrijk om snel af te vallen (de meeste mensen willen meteen resultaat zien) maar om het gedrag te veranderen en zo een betere gezondheid en een goed gewicht te krijgen. Een gezonde levensstijl helpt bij het vasthouden van een gezond gewicht. Door het overgewicht hebben mensen meer kans op ziekten zoals:
– diabetes type 2 (suikerziekte)
– hoge bloeddruk
– verhoogde kans op hart en vaatziekten
– meer kans op een herseninfarct
– etalagebenen (pijn in de benen na een eind lopen als gevolg van zuurstoftekort zijn de beenslagaders vernauwd)
– gewrichtsklachten, galziekten
– sommige vormen van kanker
Ook als je jong bent heb je meer kans op het krijgen van deze ziekten. Maar hoe ouder je bent hoe groter het risico wordt. Er is een manier om uit te rekenen of het gewicht gezond is. Dat is de BMI methode.(Body Mass Index) Het is verstandig om de middelomtrek daar ook bij op te meten. Deze geeft een nauwkeuriger beeld omdat het buikvet in de buikholte gemeten wordt. Veel buikvet is een risico voor diabetes en hart en vaatziekten. Het is dus de combinatie van BMI, lichaamssamenstelling, vetpercentage en vetverdeling die je nodig hebt om tot een goede conclusie te komen. De waarden voor een gezond vetpercentage hebben te maken met leeftijd, geslacht (vrouwen hebben een hoger vetpercentage dan mannen) en etniciteit. (Aziaten hebben meer vet dan Europeanen) Bij vrouwen is de grenswaarde van de middelomtrek tot 88 cm en bij mannen is dit tot 102 cm. De BMI reken je uit door het lichaamsgewicht door de lengte te delen in het kwadraat. (BMI = kg /m2)
BMI
Tot 18,5 – ondergewicht
18,5 – 25 – gezond gewicht
25 – 30 – overgewicht
30 – 35 – obesitas
35 – 40 – ernstige obesitas
daarboven – morbide obesitas
Wat kun je doen aan overgewicht:
– Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen gezondheid en evt. met hulp van huisarts of diëtist stappen ondernemen waarbij medische oorzaken kunnen worden uitgesloten of juist kunnen worden behandeld.
– Reëel zijn. Het is beter om langzaam af te vallen met blijvend resultaat dan in één keer snel met een grotere kans op terugval.
– Gezonde voeding en verandering in het voedingspatroon.
– Voldoende beweging.
– Evt. medicijnen gebruiken in overleg met een arts. (Deze kunnen zorgen voor een vol gevoel of dat het lichaam minder vet opneemt)
– Houd het gezonde gewicht vast.
Gezonde voeding
Gezonde voeding is een bewuste keuze. Richtlijnen hierbij zijn:
– Door gevarieerd te eten krijgt het lichaam voldoende voedingsstoffen binnen.
– Niet te veel eten en voldoende beweging, minimaal een half uur per dag.
– Minder verzadigd vet gebruiken.
– Fruit, groente en brood mogen volop gegeten worden.
– Veilig met voedsel omgaan.
– Veel vezelrijke producten. Hier zitten veel voedingsstoffen in en ze geven een verzadigd gevoel. Dit zijn: groente, fruit, brood en aardappels.
Om hieraan te voldoen kun je gebruik maken van de schijf van vijf. Deze is verdeeld in vijf vakken:
Vak 1 – groente en fruit – goed voor de vitamines, mineralen, vezels en bioactieve stoffen.(bioactieve stoffen komen van nature voor in voeding maar ze kunnen ook worden toegevoegd. Ze kunnen de gezondheid bevorderen maar het lichaam kan ook zonder deze stoffen)
Vak 2 – brood, granen, aardappels, rijst, pasta en peulvruchten – Voor de koolhydraten, eiwit, vezels, B-vitamines en mineralen.
Vak 3 – zuivel, vlees, vis, ei en vleesvervangers – Voor eiwit, mineralen, B-vitamines en visvetzuren.
Vak 4 – vetten en olie – Voor vitamine A, D, E en vetzuren.
Vak 5 – dranken – water
Naast de keuze uit elk vak is het ook belangrijk om binnen elk vak te variëren met groente en fruit en in plaats van vlees vleesvervangers of vis te eten. Uit de grote vakken mogen ruime porties worden genomen. (groente en fruit, brood en granen) Deze voedingsmiddelen bevatten veel voedingsstoffen en weinig calorieën in verhouding tot hun volume en gewicht.
Er zijn verschillende soorten vet maar ze zijn niet allemaal goed voor de gezondheid. Daarom is het belangrijk om op de verpakking te kijken wat er in zit en zo misschien een andere keuze te maken.
Verschillende soorten vetten zijn:
Verzadigde vetten – Dit zijn ongezonde dierlijke vetten, meestal verkrijgbaar in vaste vorm zoals boter maar ook volle melkproducten. Ze zijn ongezond omdat ze voor een hoog cholesterolgehalte in het bloed zorgen. Daardoor wordt er meer vet afgezet in de aders waardoor deze zullen dichtslibben.
Onverzadigde vetten – Dit zijn plantaardige vetten meestal verkrijgbaar in vloeibare vorm zoals zonnebloemolie, olijfolie en visvetzuren. Dit zijn goede vetten want ze verlagen het cholesterolgehalte en daarmee de kans op hart en vaatziekten.
Transvetten – Bij het harden van plantaardige olie naar vet ontstaan transvetten. (koek, patat)
Dit is nog slechter dan verzadigde vetten.
Lichaamsbeweging
Minimaal een half uur per dag lichaamsbeweging is nodig om gezond te blijven. Daarnaast sporten is een goede aanvulling. Beweging kan bestaan uit fietsen, lopen, poetsen in huis of het werken in de tuin.
Door actief te zijn:
– Blijft het gewicht op niveau
– Wordt de conditie beter
– Krijg je een goed gevoel en minder stress
– Krijg je meer spiermassa en minder vet
– Is de bloedsuikerspiegel beter
– De kans op botontkalking is minder groot
– Het cholesterolgehalte wordt beter
