Nervus Vagus Stimulatie – NVS
De belangrijke zenuw die de hersenen met de andere delen van het lichaam verbindt is de Nervus Vagus. Onder andere het hart en de maag krijgen via deze zenuw informatie vanuit de hersenen.
Met een epilepsiebehandeling probeert men de levenskwaliteit van de patiënt te maximaliseren door de aanvallen zo goed mogelijk te beheersen, met zo min mogelijk bijwerkingen. Indien de epilepsie moeilijk instelbaar is, kan gekozen worden uit een aantal behandelingen om te helpen dit doel alsnog te bereiken. Hiertoe behoren de mogelijkheden tot het ketogeen dieet, nieuwere anti-epileptica, epilepsiechrirurgie of nervus vagus stimulatie.
Algemeen
Sommige patiënten met epilepsie zijn niet voldoende gebaat bij behandeling met anti-epileptica of epilepsiechirurgie. Voor hen kan een Nervus Vagus Stimulatie een werkende, aanvullende behandeling zijn die wordt toegepast om de aanvallen onder controle te krijgen, om herstel na de aanval sneller te doen verlopen of om de insulten in aantal en/ of ernst te doen verminderen. Door het prikkelen (stimuleren) van de zenuw probeert men dit te bereiken. Om dit te doen brengen chirurgen een pacemaker onder het sleutelbeen aan. Deze pulsgenerator heeft een doorsnee van 3 tot 4 cm en is ongeveer 5 mm dik. Via een elektrode wordt het apparaatje bevonden met de nervus vagus. De stimulator kan ingesteld worden om op bepaalde momenten een prikkel te geven. Bijvoorbeeld wordt er 30 seconden gestimuleerd, gevolgd door een pauze van 5 minuten. Dit gebeurt 24/7. De periodes verschillen per persoon, en zijn afhankelijk van het resultaat. Mensen die een aura (voorgevoel) van een aanval hebben met behulp van een magneet zichzelf een prikkel toedienen.
Geschiedenis
De eerste NVS werd in 1988 geïmplanteerd. Echter wordt NVS pas sinds 1994 in Nederland toegepast. Wereldwijd hebben op dit moment meer dan 60.000 mensen een stimulator, waarvan zo’n 600 in Nederland. Dertig procent van deze mensen heeft na 2 tot 3 jaar een aanvalsreductie van meer dan 50%, blijkt uit onderzoek. Het percentage dat geheel aanvalsvrij blijft, is klein.
Hoe werkt het?
De pulsgenerator geeft kleine stroomstootjes af aan de nervus vagus. Hierdoor maakt de zenuw ‘lichaamseigen’ signalen aan, die weer naar de hersenen worden gezonden. Er komt dus geen stroom of elektriciteit in de hersenen terecht.
Wat de stimulatie precies teweegbrengt, is nog niet helemaal duidelijk. Wel weet men dat NVS een verandering in de concentratie van verschillende prikkelende en remmende stoffen in de hersenen veroorzaakt, wat kan leiden tot herstel van evenwicht. Daarnaast beinvloedt het de bloedtoevoer in bepaalde gedeeltes van de hersenen, verandert het het EEG en heeft het een tijdelijk, preventief effect op het ontstaan van aanvallen. Op dit moment zijn wetenschappers bezig om het werkingsmechanisme van NVS verder te onderzoeken.
Wat gebeurt er na de plaatsing?
Als de stimulator is geïmplanteerd, vinden er een aantal zaken plaats. De chirurg zet na de laatste controle het apparaatje aan, en stelt deze in. Direct na de plaatsing moet de patiënt om de 2 tot 4 weken terugkomen om verschillende instelmogelijkheden aan te passen. Dit gaat zo door tot de juiste instellingen zijn gevonden.
NVS: wie wel, en wie niet?
In principe wordt NVS zowel bij volwassen als kinderen toegepast. In Nederland komen mensen met epilepsie in aanmerking, en die:
– door slechte effectiviteit of veel bijwerkingen te weinig baat hebben bij medicijnen;
– voor epilepsie-chirurgie niet in aanmerking (willen) komen, of waarbij operatie niet effectief is gebleken.
Alleen als er sprake is van:
– een voortgaande neurologische aandoening zoals een hersentumor;
– ernstige hart- of longproblemen, een aandoening aan de spijsvertering of infecties op de plaats van operatie;
– een beschadiging aan de linker nervus vagus.
Voordelen van NVS
– Blijvende afname in de aanvallen, in de loop der tijd neemt de vermindering toe
– Afname intensiteit en duur van de insulten
– Sneller herstel na een aanval
– Kwaliteit van het leven verbetert, bijv.: verbeteren van het geheugen, stemming, alertheid, verminderen clusters aanvallen
– Patiënt of naaste omgeving kan zelf invloed uitoefenen op de epilepsie (door gebruiken van de magneet)
– De bijwerkingen, kenmerkend voor anti-epileptica, kent NVS niet
– De bijwerkingen die er zijn worden minder in de loop van de tijd, of verdwijnen zelfs
– Geen (extra) medicatieschema’s nodig
– Mogelijkheid afbouwen anti-epileptica bij voldoende effect
– Mogelijkheid tot uitzetten van de stimulator.
Let wel, niet iedereen ondervindt dezelfde voordelen. Dit komt omdat NVS niet bij iedereen het gewenste resultaat geeft; ongeveer 30% van de personen merkt een aanzienlijke verbetering, 30% een goede verbetering en 30% weinig tot geen. Van tevoren is niet te zeggen bij welke patiënt de NVS wel, en bij welke patiënt de NVS geen effect zal hebben.
Grofweg kan men stellen dat 40% van de patiënten met een NVS na 2 jaar een afnamepercentage van meer dan 50% hebben. Uit onderzoek blijkt tevens dat hoe langer de patiënt de NVS heeft, hoe gunstiger de aanvalsvermindering is. Het belangrijkste punt is dat de NVS de levenskwaliteit op verschillende fronten kan verbeteren.
Nadelen van de NVS zijn:
– Kans op complicaties tijdens de operatie en littekens
– Van tevoren is niet te zeggen of de NVS effectief zal zijn
– De voordelen ontstaan geleidelijk
– In het begin is het zoeken naar de goede instelling van het apparaatje
– MRI-onderzoek in combinatie met een NVS is zeer beperkt mogelijk
– De levensduur van de batterij is 6 tot 11 jaar, waarna deze operatief moet worden vervangen
De epilepsie zal niet genezen worden met NVS, het is een aanvullende therapie die naast de beschikbare anti-epileptica wordt gebruikt. Meestal vervangt het deze dan ook niet, maar afhankelijk van de resultaten kan eventueel gekeken worden of er verandering in medicatieschema’s plaats kan vinden. Dit gebeurt pas nadat de NVS volledig is ingesteld, meestal na 1 jaar.
Conclusie
Het installeren van een NVS heeft tot doel het welzijn van de epilepsiepatient zodanig te verbeteren dat een normaal functioneren met epilepsie mogelijk is. Verbetering van dit welzijn kan bestaan uit aanvalsreductie of zelfs aanvalsvrijheid, het verminderen van de intensiteit en duur van de aanvallen, en het verminderen van bijwerkingen van medicijnen. NVS kan hierbij helpen, het probeert de verhouding tussen ziekzijn en welzijn van de patiënt zo optimaal mogelijk te maken.
