Inhoud:
Ligging
Brielle als stadje
Geschiedenis
St. Catharinekerk
Bekende Nederlanders uit Brielle
Toerisme
Ligging
Brielle ligt gelegen ten zuiden van de provincie Zuid-Holland op het eiland Voorne-Putten. Het stadje ligt op een paar kilometer onder het industriegebeid Europoort en op zo’n 30 km afstand van de stad Rotterdam.
Oostelijk van Brielle liggen de dorp Rozenburg ZH en Zwartewaal, ten zuiden liggen de kleine dorpen Vierpolders en Tinte en westelijk gelegen van Den Brielle vindt men het buurdorp Oostvoorne.
Gelegen aan Brielle ligt de Brielse Maas. Vaart men lang genoeg door, dan komt men uit pal onder de botlek in de Oude Maas.
Brielle als stadje
Den Briel is een veelvoorkomende naam in de Nederlandse geschiedenisboeken en is een van de invloedrijkste geschiedenissteden van Nederland, ondanks het kleine inwonersaantal van het stadje en de gemeente. Men vindt de naam vaak terug in vrijwel alle Voortgezet Onderwijsboeken en meerdere documentaires op TV versierden de geschiedenis van de stad al vaker.
Met ruim 300 monumenten op 8.000 inwoners heeft Brielle het Nederlandse record de meeste monumenten op het aantal inwoners te hebben. De gemeente zelf telt 15.000 inwoners daar Zwartewaal, Vierpolders en Tinte ook onder de gemeente Brielle vallen.
Het stadje is onderverdeeld zeven wijken, genaamd: Nieuwland, Zuurland, Rugge, Meeuwenoord, de Plantage, de Nieuwe-Goote en de binnenstad van Den Briel
Hoewel alle wijken een gezellige en sfeervolle uitstraling hebben en de moeite waard zijn te bezoeken, kennen de meeste mensen Brielle van zijn ouderwetse behouden binnenstad, de bekende Catherinakerk en de Brielse Wallen. Zijn blikken en blozen heeft Brielle te danken aan zijn rijke verleden die van invloed is geweest op de vrijheid en het koningshuis zoals wij dat nu kennen . Het stadsmotto luidt dan ook: ’Stad van nu, sfeer van toen’.
Geschiedenis
Brielle eert zijn historie aan de 80-jarige oorlog, die van 1568 tot 1648 duurde (met daartussen het Twaalfjarig Bestand waarin er een periode van twaalf jaar wapenstilstand was).
Het door de Spanjaarden bezette Holland ging gebukt onder hoge belastingen, geloofsdwang en gruwelijke terreur. Wie niet Rooms-Katholiek was of zich zo ongemerkt voordeed, werd doodgemarteld of belandde publiekelijk op de brandstapel.
Na jaren van onderdrukt zijn ging Willem van Oranje, ook wel Willem de Zwijger genoemd, in verzet en werd uiteindelijk leider van de opstand. Hij riep de hulp van de watergeuzen in.
Op 1 april 1572 werd Den Briel bevrijd door de geuzen onder leiding van Lumey en Blois van Treslong. Alva, generaal van de Spanjaarden, verloor kort daarop op 6 april 1572 ook Vlissingen. Hierna volgden meer steeds meer steden die veroverd werden door de geuzen of zelf in opstand kwamen.
Den Briel wordt gezien als de plaats waar de opstand zijn eerste voetsporen achterliet en mede daarom wordt nog steeds elk jaar op één april het 1-aprilfeest gevierd. Hierbij hoort ook de bekende kalknacht waarin Briellenaren ’s nachts de straat op gaan om met kalk en kwast ramen te voorzien van (grappige) leuzen. Echter, dit kalken is niet toegestaan en de politie controleert de straten. Vaak leidt dit tot kat-en-muisspelletjes tussen de kalkers en de wetsdienaren.
Tijdens deze viering worden alle gebeurtenissen van de bevrijding nagespeeld met de ouderwetse geuzenboot, kanonnen en schijngevechten door verklede acteurs. Deze acteersessies gaan gepaard met veel lawaai: geschreeuw, wapens met losse flodders en kanonsschoten vullen de oren elk jaar opnieuw. Een ware beleving voor elke toeschouwer!
St. Catharinakerk
De St Catharinakerk in Brielle staat symbool voor de stad Den Briel. Op 12 juni 1575 stapte Willem van Oranje voor de derde keer in het huwelijksbootje, maar voor het eerst vanwege ware liefde in plaats van machtsuitbreiding.
Hij trouwde met Charlotte de Bourbon in de St. Catherinakerk en werd uiteindelijk stadhouder van de Nederlanden. Zijn zoon, Willem I, zou uiteindelijk de eerste door het volk erkende koning van Nederland worden. Deze bloedlijn loopt nu nog door: koningin Beatrix is nog een afstammeling van Willem van Oranje.
De St. Catharinakerk is jaarlijks in de periode vanaf 30 april tot half september te bezoeken. De graven binnenin en de top van de kerk zijn toegankelijk voor iedereen (anno 2010: volwassenen €1,00, kinderen €0,50). De kerk is daarnaast nog altijd in gebruik.
Bekende Nederlanders uit Brielle
Brielle heeft een aantal huidige bekende Nederlanders en beroemdheden uit het verleden voortgebracht:
Willem Bloys van Treslong (1529), edelman, watergeus admiraal en baljuw
Hendrick Joosten Speuy (1575), organist en componist
Maarten Harpertszoon Tromp (1598), admiraal
Witte de With (1599), vlootvoogd
Magdalena Briels (1617), stichtster van ‘De Stichting Pieusfonds de Jonge van Ellemeet-Briels’
Philips van Almonde (1644), vlootvoogd
Cornelis de Jonge van Ellemeet (1646), ontvanger-generaal van de Republiek der Verenigde Nederlanden, pensionaris van Rotterdam en Den Briel
Johan Been (1859), onderwijzer, schrijver van onder meer Paddeltje en archivaris
Detmer Deddens (1923), predikant, theoloog en kerkhistoricus
Toon Tellegen (1941), (kinderboeken)schrijver
Rob Romein (1949), ondernemer
Jan Wegereef (1962), scheidsrechter betaald voetbal
Natasja Froger (1965), tv-presentatrice
Jaap Amesz (1982), winnaar van De Gouden Kooi (Terror Jaap)
Toerisme
Brielle wordt elk jaar drukbezocht door veel toeristen. Vooral in de zomerperiode en tijdens het 1-aprilfeest zijn er grote gebeurtenissen in de Binnenstad van Den Briel dat toerisme aantrekt.
Voldoende hotels, restaurants en andere toeristische voorzieningen maken het goed mogelijk Den Briel voor langere tijd te bezoeken en te genieten van de oude stad en de gezellige sfeer die de stad afgeeft. De vraag is niet of, maar wanneer u zin krijgt Den Briel te bezoeken.
Jef de Bruijn
Mei 2010
