De Senegalese schrijver Sembene Ousmane (1923) geeft in zijn romans een goed beeld van Senegal van vroeger. In het korte verhaal “Niiwam” vertelt hij over hoe een eenvoudige man van het platteland met een bus door Dakar rijdt om zijn overleden kind naar de begraafplaats te brengen. Het verhaal is geschreven in 1977. Als ik het lees dan zie ik beelden van Senegal voor me, dan ruik ik de geuren en hoor ik de straatgeluiden van Dakar.
De man, Thierno woont in een klein afgelegen dorpje en hij komt het dorp eigenlijk nooit uit. Dat jaar is de oogst mislukt dus veel dieren en mensen zijn doodgegaan van de honger. Zijn baby Niiwam wordt ziek. Hij gaat met zijn vrouw en het kind naar de gezondheidspost en naar de marabout, maar niemand kan iets doen voor Niiwam. De volgende dag is hij dood. Thierno kan niet meer aan de toekomst denken, hij weet niet hoe het nu verder moet met zijn leven. Hij heeft op dat moment maar een missie, een doel: zijn zoon begraven op een echte begraafplaats. Daarom gaat hij naar Dakar.
Aangekomen in Dakar vraagt hij aan een voddeman waar de begraafplaats is. De voddeman antwoordt dat het in de buitenwijk Yoff is. Thierno vraagt: “Hoe kom ik daar het snelst te voet?” De afstand tot de begraafplaats is 26 kilometer. Dat is alsof je in Amsterdam-Noord aan iemand vraagt: “Het AMC ziekenhuis, hoe kom ik daar het snelst te voet?” (of nog verder weg).
Thierno blijkt geen rode cent op zak te hebben. Hij heeft al twee dagen niets gegeten. De voddeman koopt een buskaartje voor hem van 50 CFA (€ 0,08). Hij had er anders een half pond rijst van kunnen kopen voor zijn familie. Thierno staat doodsangsten uit door zo in het geheim met een lijk in de bus te rijden, in de overweldigende grote stad. Ik word ook altijd heel moe van alle indrukken die ik in Dakar opdoe op een dag, maar voor Thierno was het nog wel even wat anders, voor hem is een bezoek aan Dakar een veel grotere schok.
Het is onvoorstelbaar hoe arme families op het platteland eigenlijk zonder geld leven, hoe ze moeten zien te overleven met wat zij op het land verbouwen. Het is voor de gemiddelde Nederlander niet voor te stellen wat het betekent om helemaal geen geld te hebben.
