Bij het kiezen van een rechtsvorm houd je onder meer rekening met de volgende aspecten, de fiscaliteit, de aansprakelijkheid, de rechtsregels en de eer/naam van het bedrijf. Rechtsvormen geven aan wat voor type een bedrijf is. Het aanmerken van een bedrijf in een bepaalde categorie heeft te maken met de rechtsregels en daarmee dus met belangrijke onderdelen van het bedrijf, zoals aansprakelijkheid en fiscaliteit. In Nederland onderscheiden we de volgende rechtsvormen:
Eenmanszaak,
NV,
BV,
Vennootschap,
Vereniging,
Stichting,
Coöperatie.
Eenmanszaak
De eenmanszaak kenmerkt zich door de feitelijke situatie waarin men beoogt een onderneming te voeren, maar niet voor de andere vormen kiest. Hiermee is de eenmanszaak een verschijnsel dat niet beheerst wordt door aparte rechtsregels. De gangbare regels zijn van toepassing op de eenmanszaak. Een persoon die sokken verkoopt op de markt beoogt winst te maken door sokken aan te bieden. Indien de verkoper niet kiest voor een van de overige rechtsvormen dan is zijn bedrijf aan te merken als een eenmanszaak. Dit betekent dat hij anders dan bij een BV niet bij de notaris moet om officieel te kunnen bestaan. Aan de andere kant is het wel zo dat door de werking van de algemene regels, de verkoper aansprakelijk is en belasting dient te betalen naar de inkomstenbelasting.
NV/BV
De Naamloze Vennootschap en de Besloten Vennootschap zijn vormen van de rechtspersoon. De wetgever heeft naast algemene dwingende regels, aanvullende verplichte regels opgesteld voor de NV en de BV. Het oprichten van een NV en BV is afgezien van enkele verschillen, gelijk aan elkaar. Bij een dergelijke rechtsvorm is de rechtspersoon eigenaar van het bedrijf. Dit betekent dat de rechtspersoon aansprakelijk is en niet de bestuurders of de werknemers. De laatsten zijn niet per definitie uitgesloten van aansprakelijkheid. Afhankelijk van de mate van de schade en de betrokkenheid van de personen, is het mogelijk om de bestuurders en/of de werknemers aansprakelijk te stellen. Men kan denken aan de situatie waarin de bestuurder namens de BV een overeenkomst sluit en de BV op het gegeven zijn verplichting niet nakomt. In dit geval kan de wederpartij de BV aansprakelijk stellen, wist de bestuurder dat de overeenkomst niet na te komen was en heeft het nagelaten de wederpartij daarover in te lichten dan is de bestuurder mede-aansprakelijk. Een ander punt van deze constructie is de arbeidsovereenkomst en de winst. De werknemers staan in dienst van de rechtspersoon, aangezien de rechtspersoon een juridische constructie is, is feitelijk de bestuurder degene die besluit personen aan te nemen dan wel te ontslaan. De loon wordt betaalt door de rechtspersoon en het is de rechtspersoon die aangesproken kan worden als het nalaat te betalen. Het een en ander brengt mee dat er met aandelen wordt gewerkt, en hier schuilt het verschil tussen naamloos en besloten. Bij een BV is het niet mogeljik aandelen vrij overdraagbaar te maken. Personen die aandelen bezitten hebben een aandeel in het bedrijf en krijgen, indien toepasselijk, een deel van de winst. Het oprichten van een BV en NV geschied bij een akte van oprichting bij de notaris. Daarnaast moet men aandelen uitgeven en dient men een bankverklaring te hebben. Voor de BV geldt een minimumkapitaal van € 18.000 en voor de NV € 45.000. Op het gebied van aansprakelijkheid en fiscaliteit worden beide rechtsvormen in beginsel gelijk behandeld. De meeste advocatenkantoren hebben gekozen een NV te zijn, nu dit meer allure uitstraalt. Naar fiscaal recht genomen zijn de NV en de BV onderhevig aan de vennootschapsbelasting. De tarieven bij de vennootschapsbelasting liggen lager dan bij de inkomstenbelasting.
Vennootschap
Een vennootschap is een samenwerking, een overeenkomst, tussen vennoten. Deze kunnen bedrijven zijn maar ook natuurlijke personen. Anders dan de NV en de BV, zijn vennootschappen in beginsel geen rechtspersonen. De wetgever onderscheidt:
de openbare vennootschap,
de stille vennootschap,
de commanditaire vennootschap,
de openbare vennootschap met rechtspersoonlijkheid,
de commanditaire vennootschap met rechtspersoonlijkheid.
Voorwaarde voor de vennootschap is de inbreng. Ieder vennoot is gehouden iets in de samenwerking in te brengen, dit kan geld zijn maar ook genot of arbeid. Samen vormt dit een vennootschappelijke gemeenschap, het vermogen. De regels voor de vennootschap zijn in beginsel regelend van aard, afwijken van de regels is toegestaan indien dit is overeengekomen bij de overeenkomst. De openbare vennootschap is de vennootschap met vennoten waarvan voor iedereen kenbaar is dat het om een OV gaat. De stille vennootschap heeft stille vennoten, men weet niet of er sprake is van een stille vennootschap. De commanditaire vennootschap is een bijzondere vorm van de openbare vennootschap. Het kent een of meer openbare vennoten en een of meer commanditaire vennoten. Bij een stille vennootschap is het de vennoten krachtens volmacht toegestaan namens de SV te handelen. Bij de OV is in beginsel ieder vennoot bevoegd namens de vennootschap te handelen. Bij de CV is het voor de commanditaire vennoot uitgesloten namens de vennootschap te handelen, dit heeft te maken met de aansprakelijkheid. De commanditaire vennoten zijn niet aansprakelijk, de openbare wel. Indien de CV besluit handelingen te verrichten terwijl dit niet is toegestaan, dan wijkt het de aansprakelijkheid. Om dit op te lossen heeft de wetgever gesteld dat indien de commanditaire vennoot toch besluit handelingen namens te verrichten dat hij of zij aansprakelijk wordt vanaf dat moment. Naar derden toe is het meestal niet duidelijk wie wel of niet mag handelen, vandaar dat dit soort informatie opgenomen dient te worden in het handelsregister. Hiermee kan de derde nagaan met wie hij handelt. De vennoten van een OV en de openbare vennoten bij een CV zijn hoofdelijk verbonden en zijn dus aansprakelijk. Bij de SV zijn de vennoten naar gelijke deel aansprakelijk. In het belastingrecht wordt de vennootschap behandelt naar inkomstenbelasting.
