Hoe vaak bent u wel niet een bord tegen gekomen met de mededeling dat de ondernemer niet aansprakelijk is. In het zwembad of bij een voorstelling worden dergelijke borden geplaatst. Maar zou u als consument genoegen moeten nemen met het feit dat uw jas is verdwenen en u door het bord dat zegt dat de directie, of de garderobehouder, niet aansprakelijk is, uw jas niet kunt terugvorderen?
Nee! De consument heeft rechten en laat u vooral niet misleiden door dergelijke borden. Op het eerste gezicht kan het lijken dat u aan het verkeerde eind trekt – immers er is een bord dat zegt geen aansprakelijkheid te zijn – maar er kan een mogelijkheid zijn om uw gelijk te halen. Een analyse van het huidige Nederlandse recht geeft het volgende beeld.
De overeenkomst
In deze situatie is er sprake van een bewaarnemingsovereenkomst (artikel 7:600 BW). Er is sprake van een bewaarnemingsovereenkomst indien tussen twee partijen – u en de garderobehouder – een overeenkomst wordt gesloten waarbij de ene partij – de garderobehouder – zich verbindt tot de andere partij – u – om het door de partij gegeven goed – de jas – te bewaren en terug te geven. Met andere woorden de garderobehouder is verplicht de door u afgegeven jas te bewaren en deze op uw verzoek terug te geven. Daarnaast is er krachtens artikel 602 een zorgplicht: de garderobehouder dient zorg te dragen voor de jas. Het maakt daarbij niet uit of u geld betaalt voor de overeenkomst of niet. In de situatie die wij hanteren betaalt u voor de jas. Nu de jas niet teruggegeven kan worden, betekent dit dat de garderobehouder zijn verplichting, de overeenkomst, niet na kan komen. Er is dus sprake van wanprestatie (artikel 6:74 BW).
Wanprestatie
U als consument dient de wanprestatie te bewijzen. Dit doet u door de schade (u heeft geen jas meer), de tekortkoming in de nakoming (u dient de jas terug te krijgen maar u heeft de jas niet gekregen) en de causaal verband tussen de schade en de tekortkoming te bewijzen. De tekortkoming dient tot de schade leiden, indien de schade ook zonder de tekortkoming zou zijn ontstaan dan is er geen sprake van causaal verband. De toerekenbaarheid van de tekortkoming wordt verondersteld. Het is de garderobehouder die zal moeten bewijzen dat indien er een tekortkoming is, de tekortkoming hem niet kan worden toegerekend. De garderobehouder zal dit doen door te bewijzen dat het niet zijn schuld is, of dat het niet toegerekend kan worden krachtens rechtshandeling, of krachtens wet, of krachtens verkeersopvatting. Indien de garderobehouder beweert dat hij de jas per ongeluk aan de verkeerde persoon heeft gegeven, dan is daarmee gegeven dat de garderobehouder niet zorgvuldig heeft gehandeld. Dit kan genuanceerd worden indien er krachtens een rechtshandeling de toerekening wordt uitgesloten, zoals een exoneratiebeding.
Exoneratiebeding
In de situatie is gegeven dat de garderobehouder zich beroept op de exoneratieclausule, maar is deze wel van toepassing? Om een beding aan te nemen als een algemene voorwaarde dient er sprake te zijn van algemene voorwaarden. Op grond van de uitspraak in Geurtzen/Kampstaal is aan te nemen dat indien een ondernemer een bord op een duidelijk plek neerzet waarop staat dat de directie niet aansprakelijk is, dat hiermee gegeven is dat er sprake is van algemene voorwaarden. Rest nu nog de vraag of het beding onredelijk bezwarend is ex artikel 236 en 237. Op basis van artikel 237, de grijze lijst, wordt een exoneratiebeding vermoed onredelijk bezwarend te zijn. De overwegingen die hierbij een rol kunnen spelen zijn:
Of er een verplichting tot afgifte bestond. Indien u de jas mee naar binnen kon nemen, ligt er deels een risico voor u.
Of er betaald werd of niet, en hoe groot de betaling is.
De belangrijkste overweging is dat het beding op gespannen voet staat met de verplichting. De garderobehouder stelt van te voren dat hij niet aansprakelijk is voor het niet teruggeven van de jas, terwijl u de jas afgeeft met de bedoeling deze ook weer terug te krijgen. Al met al, zou u de directie toch kunnen aanspreken!
