LED is eigenlijk de afkorting voor Light Emitting Diodes, hoewel het in het Nederlands als een woord, en niet als drie losse letters wordt geschreven. LED-lampen worden wel de verlichting van de toekomst genoemd. De toepassingen worden steeds talrijker en handiger. LED-verlichting werkt totaal anders dan andere lichtbronnen en hebben tal van voordelen die de voordelen van de gebruikelijke spaarlamp ruimschoots overstijgen.
Wat is een LED-lamp?
De LED-lamp werd al lang geleden uitgevonden door Oleg Vladimirovich Losev, die ontdekte dat diodes licht uitstraalden wanneer er stroom doorheen werd gestuurd. Hij publiceerde in 1927 de details over zijn LED’s in een Russisch tijdschrift en vroeg er patent op aan. Dit bleef vreemd genoeg onopgemerkt tot 1962, het jaar waarin Nick Holonyak een werkende LED ontwikkelde.
Een LED-lamp is een zogenaamde SSL, Solid state lighting, een lamp die is opgebouwd uit een groep Light Emitting Diodes. Al naar gelang de gebruikte LED’s in de lamp varieert de lichtsterkte, de kleur en de stralingshoek. Wit licht was natuurlijk de eerste toepassing. Het werd aanvankelijk gegenereerd door een UV-LED met een fluorescerende laag te belichten. Tegenwoordig bestaan er ook varianten die direct wit licht uitstralen. Om dit witte licht zachter te maken worden behalve fosfor andere stoffen toegevoegd, die het witte licht warmer en aangenamer maken. Ook worden gekleurde LED’s gemaakt met bijvoorbeeld Gallium-aluminiumarsenide voor rood en Galliumnitride voor groen. De laatste ontwikkeling is de blauwe LED, waarmee in combinatie met een rode en een groene, een volledig RGB-spectrum mogelijk is geworden.
Voor de karakteristiek van het licht zijn de lichtstroom, gemeten in lumen, de lichtsterkte, gemeten in millicandela en de stralingshoek in graden bepalend. De lichtstroom staat voor de hoeveelheid energie die de lamp in alle richtingen uitzendt. Voor een traditionele gloeilamp van 40 Watt is dat bijvoorbeeld 300 lumen. De lichtsterkte van de lamp is de hoeveelheid licht die wordt afgegeven. Deze wordt uitgedrukt in millicandela. Dan heb je bij LED-lampen nog de stralingshoek. Hoe kleiner die is, hoe hoger de lichtsterkte terwijl de hoeveelheid licht, de lichtstroom, gelijk blijft.
Bijvoorbeeld: een 1000mcd 30° led straalt net zoveel licht af als een 4000mcd 15° led. De stralingshoek is gehalveerd in zowel de breedte als de hoogte, de lichtsterkte is daarmee vier maal zo sterk. Als je gloeilampen wilt vervangen door LED-lampen, zul je een berekeningstabel moeten raadplegen die met al deze factoren rekening houdt. Ook de kleurtemperatuur is een punt van aandacht. Momenteel is er behalve koel wit: neutraal wit, warm wit en extra warm wit.
Er zijn tal van modellen LED-lampen, waaronder in de vorm van een ouderwetse gloeilamp met de grote gebruikelijke Edison-fitting, met een kleine Edison, een Bipin-voet of een Bajonetvoet.
De voordelen van LED-verlichting
Allereerst hebben LED-lampen een extreem lange levensduur. Exemplaren van goede kwaliteit hebben zo’n vijftigduizend branduren, honderd keer langer dan een normale gloeilamp. Zelfs al zou een LED-lamp 24 uur per dag branden, dan zou hij pas na ruim tien jaar versleten zijn. Di t komt onder andere omdat de lamp niet heet wordt en daarom veel minder hard slijt. Daarnaast verbruiken LED-lampen voor dezelfde lichtintensiteit veel minder stroom, tot wel acht keer minder dan de gewone verlichting. Dit lagere stroomverbruik heeft natuurlijk ook een gunstig effect op je elektriciteitsrekening. Als je duizend Watt gebruikelijke verlichting vier uur per dag laat branden, kost dit bijna honderdvijftig euro per jaar. Met LED-verlichting worden de kosten, met dezelfde lichtintensiteit teruggebracht tot twintig euro. Hier een globaal rekenvoorbeeld. Voor een LED-lamp van een tientje zou je maar liefst 50 gloeilampen van zeventig cent moeten kopen, of acht spaarlampen van rond de zes euro. Dat is dan alleen nog maar de aankoopprijs, want die 50 gloeilampen gaan je uiteindelijk bijna zeshonderd euro aan energie kosten. Zelfs de spaarlampen verbruiken meer energie, zo’n honderdvijftig euro, terwijl je ene LED-lamp van een tientje ruim vijftig gaat kosten.
Behalve goedkoper, is het energierendement heel hoog. Een goede LED-lamp kan licht afgeven tot 50 lumen per Watt. Een gewone, ouderwetse gloeilamp geeft maar elf lumen per Watt. LED-lampen zijn heel klein, zodat je maar kleine armaturen nodig hebt. Deze maken een creatief gebruik en superstrak design mogelijk. Behalve wit licht bestaan er voor nog creatievere toepassingen gekleurde LED’s. Tot slot kan een LED-lamp, in tegenstelling tot een spaarlamp, goed tegen vaak aan- en uitschakelen wat deze verlichting ook geschikt maakt voor het toilet.
LED’s worden tegenwoordig worden behalve als verlichting gebruikt als infraroodzender van afstandsbedieningen, in lichtkranten, platte beeldschermen, remlichten van auto’s, tuinverlichting en zaklampjes. De productie van LED-lampen komt net uit de kinderschoenen, maar de toepassing ervan is veelbelovend. Het is een interessant alternatief voor spaarlampen, die weliswaar energiebesparend zijn maar toch zo hun nadelen hebben. Ook al is hun uiterlijke verschijning de afgelopen jaren verbeterd, het blijven kleine TL-buisjes, die zware metalen bevatten, een onprettig licht verspreiden en electro-magnetisch velden genereren waar niet iedereen even goed op reageert. Als je je traditonele gloeilampen wilt vervangen voor energie-zuinigere verlichting, is het de moeite waard om je eens te oriënteren op de mogelijkheden van LED-verlichting.
