Stad en platteland, een eeuwige tegenstelling.
Snelheid versus gezapigheid, extreem individualisme tegenover sociale controle, arrogantie weerkaatst door bescheidenheid. Twee werelden, innig verstrengeld, maar tegelijkertijd elkaar’s tegenpolen.
De open, flexibele wereldvisie, van de multiculturele samenleving, gedeeltelijk ontworteld en heimat-loos, staat haaks op de vertrouwde landerigheid van het dorp, waar nieuwigheden traag en aarzelend worden omarmd. Vernieuwing ontmoet traditie, het CDA treft de progressie, het gezin blijft de hoeksteen van de samenleving in een steeds verder ontzuilde maatschappij.
Is dit een beeld uit het verleden? Schrijven we wellicht de negentiende eeuw? Of zijn de patronen nog altijd zichtbaar, slechts gedeeltelijk verweerd door de tand des tijds. Nieuwe ontwikkelingen komen immers nog altijd uit de steden, terwijl het platteland volgt, weifelend, voorzichtig. De jongen uit het dorp ontmoet op de voetbalclub Jan en Alleman, van rijk tot arm, het zoontje van de vuilnisman, maar ook die van de lokale groot-industrieel. Economische klassen vermengen zich en zo ook de loyaliteiten. Leeftijdsgenootjes in de stad mengen zich zelden of nooit op deze manier met verschillende sociaal-economische groepen. Wel maakt hij meer kans een Marokkaanse of Surinaamse buurman te hebben, wat juist zijn acceptatie op dit gebied weer versterkt.
Waar leven we in Nederland anno 2010? Kunnen we het bovenstaande verbinden met de opkomst van Geert Wilders? Zal de PVV, met zijn cultureel conservatisme, zijn xenofobie en zijn overduidelijk liberaal-economische agenda, het platteland domineren? Wilders zoekt immers niet naar consensus langs sociaal-economische lijnen, ondanks zijn herhaaldelijke retoriek met betrekking tot ‘hardwerkende Nederlanders.’ Past hij wellicht in een bredere stroom reactionaire hervormers, die, in de woorden van Nicolas Sarkozy, de erfenis van de jaren zestig en zeventig willen terugdraaien, toen een progressief culturele revolutie vanuit de steden het land overspoelde?
Hoe verklaren we het succes van de PVV in steden als Almere en Den Haag, waar we wellicht verwacht hadden dat het electoraat meer langs traditioneel sociaal-economische lijnen gestemd zou hebben?
Het lijkt evident dat politieke partijen een antwoord dienen te formuleren op bovenstaande vragen, dat verder gaat dan het simpelweg na-papegaaien van de PVV. Waar komt het fenomeen Wilders vandaan? Of betekent een antwoord op deze vraag soms een onvermijdelijke herorientatie?
Wordt vervolgd op artikeltjes.com
