Budgetteren: basis
De basis van budgetteren is je (toekomstige) uitgaven in lijn brengen met je beschikbaar inkomen. Je beschikbaar inkomen is je totale inkomen min alle vaste kosten. Vaste kosten zijn alle onkosten die maandelijks terugkeren, zoals bijvoorbeeld huur, leningen, elektriciteitsrekeningen enz… . Dit deel van je inkomen heeft dus al een doel en mag je niet meerekenen bij het bepalen van je uitgavenbudget.
Alle uitgaven die niet vooraf vastliggen zoals bijvoorbeeld eten en drinken of kleding of hobby komen van het beschikbaar inkomen. Het totaal van deze uitgaven mag niet groter zijn dan het beschikbaar inkomen en in ideale omstandigheden hou je minstens een derde van je beschikbaar inkomen over als reserve (spaargeld).
Huishouddagboeken
Er bestaan kant-en-klare huishouddagboeken en software om zelf je budgetten te beheren. Deze werken volgens de basis van het budgetteren:
vaststellen van het beschikbaar inkomen (= totaal inkomen – vaste kosten)opstellen van budgetten volgens categoriën van uitgavenspaarplan
Hoewel deze schriften en softwarepakketten zeer deskundig zijn opgesteld, houden slechts weinig mensen die er mee beginnen het vol. Dit komt in de eerste plaats door het ontbreken van achtergrondinformatie over budgetteren, maar ook vooral doordat deze systemen zelden aanpasbaar zijn aan de situatie van de gebruiker: niet iedereen heeft hetzelfde uitgavenpatroon en iedereen heeft andere behoeften. Een goed systeem zou flexibel genoeg moeten zijn om zich aan te passen aan de behoeften van de gebruiker.
Boekhouding op maat
Wat gebruik je hiervoor?
Er bestaan flexibele softwarepakketten, maar de meeste kosten veel of hebben wat inwerktijd nodig. Het is echter ook mogelijk om zelf een systeem op te zetten dat aangepast is aan je individuele levensstijl en behoeften. Dit systeem kan je zelf zo complex maken als je wilt: afhankelijk van je voorkeur en de tijd die je erin wilt steken kan je alles in een schrift bijhouden of meerdere schriften gebruiken of je kan een eenvoudige spreadsheet maken of meerdere tabbladen gebruiken in een spreadsheet.
Hoe begin je eraan?
Vooraleer je budgetten kan opstellen, moet je eerst een zicht krijgen op je inkomen en je uitgaven. Daarna kan je budgetten opstellen per categorie en indien nodig de budgetten bijsturen.
Beschikbaar inkomen bepalen
Je inkomen bepalen is makkelijk: je maakt een som van al het geld dat je op regelmatige basis ontvangt zoals je loon en diverse uitkeringen. Dit geld kan je echter niet volledig uitgeven omdat een deel van het geld al voorbestemd is om bepaalde kosten te dekken. Kosten die op regelmatige basis terugkeren (en hetzelfde bedrag hebben) noemen we vaste kosten. Vaste kosten zijn onder andere huur, afbetalingen van leningen en diverse andere wederkerende kosten. Het beschikbaar inkomen is het totale inkomen min deze vaste kosten.
Uitgaven bepalen
Om budgetten vast te leggen voor je toekomstige uitgaven moet je eerst weten hoeveel geld je nodig hebt per categorie. Daarom moet je eerst je uitgaven bijhouden. Om je uitgavenpatroon te kennen, kan je best gedurende 3 maanden je uitgaven noteren in een schrift of spreadsheet. Hiervoor noteer je relevante informatie zoals uitgaven per categorie en dagtotalen (en eventueel winkels).
In het begin is het nog even wennen en kan het gebeuren dat je vaak vergeet iets te noteren of dat je informatie onvolledig is. Daarom kan je hier best een gewoonte van maken: je kan de uitgaven bijvoorbeeld ’s avonds noteren of de kasticketten bijhouden in een doosje en elke zondag noteren of op een ander tijdstip. Als er regelmaat is, kan je het zeker niet vergeten. Omdat dit een vervelend moment is, kan je het aangenaam maken door op de achtergrond muziek te draaien of door iets lekkers te drinken. Neem zeker je tijd om het zo zorgvuldig mogelijk te noteren omdat dit de basis is van je budgettering.
Omdat het nog zoeken is naar een eigen systeem kan je best een algemene indeling van categoriën gebruiken die ze ook gebruiken voor huishouddagboeken:
voeding: eten en drinken
huishouden: afwasmiddel, wasmiddel, wasverzachter en diverse huishoudelijke artikelenkledingdiverse en uitzonderlijke uitgaven: alles wat niet in bovenstaande categoriën past
In het begin zijn deze categoriën voldoende. Na een tijdje kan je merken dat de indeling te algemeen is voor je eigen situatie. Naargelang je behoeften kan je dan deze categoriën verder opsplitsen. Je kan bijvoorbeeld eten en drinken opdelen in fruit en groenten, vlees, snoep en andere categoriën die je zelf belangrijk vindt. Het doel is dat je weet waar je geld naartoe gaat. Als je bijvoorbeeld veel kant-en-klare gerechten koopt, kan je hier een afzonderlijke kolom voor voorzien of als je een dure hobby hebt, kan het interessant zijn om te zien hoeveel het je op maandbasis kost.
Maak op het einde van elke maand een totaal van alle uitgaven en evalueer deze totalen. Belangrijke vragen zijn:
Waar gaat je geld naartoe?
Hoeveel geld geef je uit aan noodzakelijkheden (eten, drinken, onderdak, kleding) en hoeveel aan niet-noodzakelijkheden (duurdere kleding, hobby, auto, verzorgingsproducten, enz…)?Hou je nog geld over? Blijf je binnen je beschikbaar inkomen?Zijn er uitzonderlijke uitgaven geweest, zoals ziekenhuis, defecte auto of … ?In welke categoriën kan je geld besparen en welke maatregelen kan je hiervoor nemen?
Budgetten vastleggen
Na 3 maanden heb je een duidelijk zicht op je uitgavenpatroon en kan je je uitgaven evalueren. Hiervoor kan je de evaluaties van elke maand gebruiken. Om de budgetten per categorie juist vast te leggen is het belangrijk om per categorie te kijken hoeveel van de uitgaven noodzakelijk waren en hoeveel niet-noodzakelijk. Doordat we luxe gewend zijn, is het moeilijk om een onderscheid te maken tussen noodzakelijk en niet-noodzakelijk. Brood bijvoorbeeld is een noodzakelijke uitgave omdat je dit bijna dagelijks eet, maar duurdere broodsoorten zijn niet noodzakelijk en kunnen zonder gezonheidsrisico’s vervangen worden door goedkopere. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor frisdranken of fruitsappen die niet noodzakelijk zijn maar in ons voedinspatroon wel ingeburgerd zijn. Ze kunnen vervangen worden door water of thee of vers fruitsap. Ook voor andere categoriën zoals kleding bijvoorbeeld kan je dezelfde bedenking maken: is een jeansbroek noodzakelijk als ik nog 3 broeken heb hangen in de kast of is een warme trui een niet-noodzakelijke uitgave?
Aan de hand van de noodzakelijke uitgaven stel je de budgetten voor de komende maand op. Hier kan je best, afhankelijk van je financiële situatie, een marge bijrekenen. Pas indien nodig ook de categoriën aan: maak een afzonderlijke categorie voor je eigen valkuilen. Valkuilen zijn alle geldverslinders en zijn afhankelijk van je eigen levensstijl. Een aantal voorbeelden zijn bijvoorbeeld chocolade, kledingaccessoires, auto-accessoires, afhaaleten, impulsaankopen, enz… . Door de geldverslinders te identificeren, kan je je geld beter beheren.
Hou je uitgaven bij volgens het nieuwe systeem. Evalueer weer maandelijks je uitgaven en stuur je budgetten bij indien nodig. Zorg hierbij dat je zeker binnen je beschikbaar inkomen blijft. Na 3 maanden kan je weer het systeem en je nieuwe uitgavenpatroon evalueren en indien nodig bijsturen.
Budgetteren volhouden
Budgetteren helpt je je leven aangenamer te maken door de zorgen rond
geld te verminderen: door realistische doelen te stellen per categorie
weet je hoeveel geld je nodig hebt en hoeveel je zal overhouden op het
einde van de maand.
Om het budgetteren vol te houden, moet je ervoor zorgen dat je er niet tegenop ziet. Zodra het bijhouden en rekenen je benauwt, is er iets mis met het systeem. Dan is het belangrijk te kijken waar het misgaat. Misschien besteed je er te weinig (of juist teveel) tijd aan? Of misschien kies je het verkeerde tijdstip? Of misschien heb je een te ingewikkeld systeem ontworpen? Zoek naar een oplossing zodat je telkens met nieuwe moed kan beginnen rekenen. Een ander vast tijdstip of een ander systeem kan al helpen. Evalueer dit telkens terug op het einde van de maand en stuur het driemaandelijks bij indien nodig.
Je kan jezelf ook een einddoel voor ogen stellen. Als je bijvoorbeeld maandelijks een bedrag overhoudt, kan je dit vrij besteden aan iets extra. Dit extraatje kan gerust een geldverslinder zijn waarop je wou besparen of je kan een groter doel voor ogen stellen zoals bijvoorbeeld een langere vakantie of nieuwe meubels of … . Zo hou je een goed gevoel over aan het budgetteren en beloon je jezelf voor het correct bijhouden en volgen van je uitgaven en budgetten.
Sparen
Je kan bij het budgetteren ook een spaarplan integreren. Bij een spaarplan ga je op dezelfde wijze te werk als bij het budgetteren: je kijkt naar het verleden om de bedragen vast te leggen voor de komende maanden. Hierbij zijn de maandelijkse evaluaties zeer belangrijk: het bedrag dat je maandelijks overhoudt, kan je op een spaarrekening zetten. In ideale omstandigheden is dit minstens een derde van je inkomen. Helaas is dit niet haalbaar voor iedereen.
Als je op het einde van de maand minder overhoudt, kan je kijken of de regel van een derde van je inkomen sparen haalbaar is voor jezelf. Om dit te bepalen gebruik je het overzicht van de niet-noodzakelijke uitgaven. Door te snoeien in deze uitgaven hoe je meer over op het einde van de maand. Als je hiermee minder dan een derde van je inkomen bereikt, kan je kijken naar de oorzaken: zijn er factoren die je kan veranderen, zoals bijvoorbeeld een goedkopere autoverzekering of alternatieve winkels voor dagelijkse boodschappen of het verlagen van diverse kosten. Als je de uitgaven niet kan verlagen, is deze regel niet haalbaar voor jouw situatie.
Zet hetgeen je wilt sparen in het begin van de maand op je spaarrekening en trek dit bedrag na de vaste kosten af van je inkomen. Zo ben je er zeker van dat je elke maand kan sparen en indien nodig kan je nog bij onvoorziene omstandigheden nog aan geld op het einde van de maand. Hou ook rekening met je spaarplan bij het bepalen van je budgetten: als je extra geld wilt overhouden op het einde van de maand, moet je alle budgetten verlagen en moet je je aan de budgetten houden.
Tot slot
Budgetteren moet je zekerheid geven en je leven aangenamer maken. Wees niet te streng voor jezelf en zoek een systeem dat past binnen je eigen levensstijl. Zorg dat je geld overhoudt voor dingen die belangrijk zijn voor jezelf zodat je jezelf kan belonen. Zo hou je het langer vol.
