Veel tuinen in Nederland en België worden aangelegd zonder een bepaalde filosofie. Vaak worden er een stel min of meer bij elkaar passende planten, struiken en bomen bij elkaar geplant, zonder dat er nagedacht wordt over wat het geheel zou kunnen uitstralen. Wil je echter een bijzondere tuin, dan is een thematuin een betere optie. Voorbeelden van een thematuin zijn bijvoorbeeld de rozentuin, de heidetuin of de Japanse tuin.
Onderzoek naar de grondsoort
Allereerst moet je de conditie en de samenstelling van de grond van je tuin onderzoeken. Deze verschillen van gebied tot gebied. Als de grondwaterstand hoog is en je tuin van nature al een vochtige, zompige grondmassa is, ben je bij de keuze van de planten aangewezen op de soorten die houden van vochtige grond. Zelfs sommige schaduwplanten met grote bladeren kunnen prima gedijen in de volle zon, als ze maar voldoende vocht binnenkrijgen om te verdampen. Als er onder je tuin harde ondoordringbare lagen liggen, zoals harde steen of grindbedden, dan kun je alleen plantensoorten planten die voorkomen in moerasgebieden.
Controleer ook of je tuin het hele jaar door voldoende vochtig is, want als de moerastuin in de zomer opdroogt zullen de planten in deze periode afsterven. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren op gronden die een slechte afwatering hebben. Zo nodig moet je de moerastuin in de zomermaanden zelf goed vochtig houden en eventueel een tuinslang ingraven. Woon je in een gebied dat het hele jaar erg droog is, dan is een moerastuin “vechten tegen de bierkaai” en kun je beter kiezen voor een heidetuin. De meeste gebieden zullen echter gematigd zijn, zodat je met wat aanpassingen de thematuin van je keuze kunt realiseren.
Als je de natuur een beetje moet helpen kun je een kunstmatige moerastuin aanleggen, die het vocht en het water goed kan vasthouden. Hiervoor moet je een kuil graven van minimaal zestig centimer diep. Hierin leg je vijverfolie, bijvoorbeeld van polytheen, tot aan de rand van de kuil. Ook voorgevormde of betonnen vijverbakken kunnen hiervoor gebruikt worden. Verstevig de randen met stenen en gras, net zoals bij een echte vijver, zodat er geen water weg sijpelt. Nu kun je de kuil vullen met een hoogwaardig grondmengsel dat goed in staat is om vocht vast te houden en je moerasplanten en andere vocht-liefhebbers erin aanplanten.
Het ontwerp van de moerastuin
Een moerastuin kun je in vele vormen aanleggen, grofweg zowel natuurlijk en organisch als strak. Strakke vormen kunnen een interessante combinatie geven met de overdadig groeiende moeras- en bladplanten. Bij meer natuurlijke vormen moet je goed oppassen dat er ondanks het organische aanblik wel een duidelijke structuur in de tuin zit, want anders oogt het door de weelderige groei al gauw rommelig. Een terras op vochtige moerasgrond moet een goede ondergrond hebben, zoals een stevige fundering, anders zal het snel verzakken. Hetzelfde geldt voor eventuele muren.
Het is beter om de grond op deze plekken wat te verhogen, evenals op de plekken waar de tuinpaden moeten komen. De verhoging zorgt ervoor dat de ondergrond niet zo vochtig is en minder snel verzakt.
Vijver
Als je tuin van nature al drassig is door een hoge grondwaterstand, dan kun je een deel uitgraven, waarna vanzelf een vijver zal ontstaan. De verwijderde grond kun je op een andere plaats in de tuin juist gebruiken om te verhogen. Behalve voor looppaden kun je een gedeelte van je tuin inrichten met een droger milieu. Hierop kunnen dan totaal andere plantensoorten groeien wat voor een interessant contrast kan zorgen. Langs de rand van de vijver kun je planten als sierrabarber, Hosta, Eupatorium, Ligularia, Rodgersia en Astilboides planten. In de loop der tijd zul je merken dat het niet alleen bij planten zal blijven rond je vijvertje. Er kunnen kikkers en padden gaan wonen en vogels kunnen er komen badderen.
Geschikte planten
Echte moerasplanten zijn bijvoorbeeld bies, gele lissen, moeras-spirea, Iris, poelruit, kattenstaart en zegge. Hortensia, Pinksterbloem, Hosta, Penningskruid, Lobelia en Primula zijn geen specifieke moerasplanten maar houden wel van vochtige grond en zijn daardoor goed bruikbaar in veel moerastuinen. Struiken die het goed doen in vochtige grond zijn onder andere de Gelderse roos, Kornoelje, Meidoorn, Vlier en Lijsterbes. Er zijn zelfs geschikte bomen zoals de krentenboom, de grauwe Els en de wilg. De Moerascipres, Taxodium distichum, kan zelfs in het water staan.
Planen als riet, bies en grassoorten planten zich voort door middel van wortelstokken, wat het lastig maakt om ze binnen de perken te houden als ze al te goed gedijen. Onderhoudt je moerastuin dus regelmatig, zodat het geen noordelijke variant van een tropisch oerwoud wordt.
