Rock ’n Roll kwam op in Amerika, eind jaren ’40 – begin jaren 50, waarna het zich steeds meer begon te ontwikkelen richting de muziek die we tegenwoordig luisteren. Economisch waren de eind 40er en begin 50er jaren goede tijden. De tweede wereldoorlog was net afgelopen en er was een enorme wederopbouw. Van origine is Rock ’n Roll een mix van vele stijlen: blues, country, gospel, boogiewoogie, jazz, r&b, folk.
Rock ’n roll bezit daarom dus ook een aantal van dezelfde kenmerken als deze netgenoemde stijlen die we dan ook gaan beschrijven.
– Blues
Naast dat blues de oorsprong van jazz is, is het ook de voorloper van Rock ‘n Roll. De blues gaan over het herkenbare leed van de blueszanger. Deze zangers waren van origine zwart, en moesten tot +/- het midden van de 19e eeuw als slaven werken voor de blanken. Nadat de slavernij officieel is afgeschafd, bleven de zwarten toch nog vaak op plantages, mijnen, spoorwegprojecten enzovoorts werken. Ze werden vernederd en nog steeds onderukt – hierdoor onstonden dus de liedjes over hun leed, bedoeld voor iedereen die in dezelfde situatie zat.
– Country
Ieren en Schotten verhuizen massaal naar de heuvels in het zuiden van de Verenigde Staten in dezelfde tijd. Hier bouwt zich een boeren samenleving op, waarvan men de mensen ‘hillbillies’ noemt. De muziek die ze maken komt voort uit traditionele, Europese (met name Ierse) volksmuziek. De hillbilly muziek (ook wel folk) die hieruit is ontstaan, is dus het begin van de country muziek. Terwijl de zwarte muziek, de blues, in de jaren ’30 overgaat op elektrische instrumenten, blijft de country muziek bij de akoestische instrumenten. Denk hierbij aan de akoustische gitaar, viool (oftewel ‘fiddle’), en banjo. De zang bij deze muziek wordt vaak meerstemmig gedaan. Net zoals bij de blues, gaat country vaak over de dagelijkse ellende van de zanger.
In de jaren ’20 wordt country de meest gedraaide muziek op de Amerikaanse radiozenders, en wordt hierdoor het symbol van de (blanke) Amerikaanse cultuur.
– Gospel
Gospel is een religieuze (christelijke) muziekstijl. Gospel betekent in het Engels ‘evangelie’. Deze muzieksoort ontstond al in de katoenvelden, net zoals de blues. Het gevoel van ritme van de zwarten gecombineerd met het sterke geloof van de blanken, resulteerde in gospelmuziek.
Een vaak terugkerend thema is het leven na de dood (ook wel het oversteken van de Jordaan).
Een paar belangrijke artiesten binnen de gospel zijn Mahalia Jackson, ook wel ‘The Queen of Gospel’ genoemd. Verder zingt ook Elvis regelmatig gospel, binnen zijn vriendencirkel maar ook nog tijdens optredens.
Op latere termijn (+/- jaren ’60) ontwikkelt gospel zich in soulmuziek (denk aan artiesten als Stevie Wonder) met karakteristieken uit de R&B. De religieuze boodschap valt hierbij weg.
Een veelvoorkomende fout die gemaakt wordt bij gospelmuziek, is dat het wordt aangeduid als algemene benaming voor christelijke muziek, terwijl in feite christelijke muziek in alle muziekgenres gemaakt kan worden en gospel slechts 1 tak van de christelijke muziek is.
– Boogiewoogie
De boogiewoogie is een pianospeelstijl die uit het eind van de 19e eeuw stamt, uit de VS. Er is net zoals bij bijna alle muziekstijlen geen exacte datum waarop de stijl ontstond, maar men gaat er van uit dat het tussen 1870 en 1920 is ontstaan, vlak na de afschaffing van de slavernij. In deze periode zou de boogiewoogie zich in veel ‘gedaantes’ vertoond hebben.
Het is een uptempo soort blues, waarbij de linkerhand een strakke baspartij speelt, en de rechterhand allerlei bluesloopjes eroverheen speelt.
Verder kan met de boogiewoogie ook een dansstijl bedoeld worden. Hierover hebben we het ook nog.
– Jazz
Jazz is een (op improvisatie gebaseerde) muziekstijl die ontstaan is in New Orleans uit een mix van folk, blues, negrospirituals, ragtime, en klassieke muziek. Verder kan jazz ook slaan op een zeer energieke dans: het jazzballet. Deze heeft slechts iets met de muziek te maken op het vlak van de muziek waarop met danst als deze manier van dansen wordt uitgevoerd.
In principe is jazz ‘muziek van het moment’. Er worden op elk moment nieuwe muzikale keuzes gemaakt. Dit kan zijn in een muzikaal stuk zelf, zoals de veelvoorkomende improvisatie, maar ook zodanig dat er een hele nieuwe stroming binnen de jazz bestaat. Dit maakt jazz net voor elke muzikant wat persoonlijker. In klassieke muziek en popmuziek komen we dit eigenlijk niet voor. In de jazzmuziek wordt een thema of kleine compositie of een afspraak alleen gebruikt als basis voor improvisatie. Door deze eigenschap raakt jazz als stijl veel andere stromingen zoals blues, (pop-)world, folk, heavy metal, funk, soul, klassiek en oude muziek. Er bestaan dan ook veel muziekstijlen waarin jazz met andere stromingen is vermengd. Hierbij kun je denken aan een band zoals Cube X (bijvoorbeeld: http://youtu.be/ngf1V735geM).
Het belang van de improvisatie binnen de jazz we terug in de geschiedenis van de muziekstijl, waarbij beperkende factoren worden weggewerkt; het loslaten van dansmuziek waardoor lagere en hogere tempo’s en complexere ritmes mogelijk worden, het toestaan van esthetiek, het loslaten van thema’s en het streven naar complete vrijheid en het gebruik van andere muziekstromingen.
– Rhythm and Blues
Ook wel afgekort naar R&B. Dit genre is ontstaan door middel van invloeden van jazz, gospel en blues, maar toch klinkt dit anders dan Rock ’n Roll. Deze muziekstroming is ontstaan in de jaren ’40, binnen de Afro-Amerikaanse jeugd.
Op zijn beurt leidde Rhythm & Blues mede tot het ontstaan van onder meer Rock ’n Roll en soul, en beïnvloedde ook verscheidene moderene rockgroepen.
– Folk
Folk is de benaming voor een muziekstijl van traditionele, Engelstalige muziek die in de 50er jaren, net zoals de Rock ’n Roll opkwam. Het laat zich min of meer vertalen naar ‘volksmuziek’. Veelgebruikte instrumenten binnen het muziekgenre Folk zijn bijvoorbeeld: viool, banjo, accordeon etc. De bandbezetting is voor een deel vergelijkbaar met die van country. Het genre is tot op een zekere hoogte verwant aan het singer/songwriter genre, blues en country en wordt vaak akoestisch uitgevoerd.
Toen Rock ’n Roll echt populair werd vormde zich een hele jongeren cultuur eromheen. Jongeren begonnen zich af te zetten tegen hun ouders, omdat het ze voorheen verboden was om zelf muziek te luisteren die zij leuk vonden. De Amerikaanse stadsjeugd ontdekte, op zoek naar een nieuwe dansmuziek met teksten die op hun eigen situatie sloegen, de rhythm & blues. Tegen 1954 kwam de belangstelling voor R&B pas goed op gang. Dit kwam vooral door de diskjockey: Alan Freed.
Alan Freed is in de jaren vijftig erg belangrijk geweest voor de integratie van Afro-Amerikanen in de samenleving. Vooral Little Richard heeft altijd benadrukt hoe belangrijk Alan Freed is geweest bij de verspreiding van Rock ’n Roll (in Amerika). Freed was een van de organisatoren van het “Moondog Coronation Ball”, dat 21 maart 1952 werd gehouden in de Cleveland Arena. Het evenement staat bekend als het eerste Rock ’n Roll concert.
