Wat is de dekkingsgraad
De kredietcrisis heeft ook de pensioenfondsen niet onberoerd gelaten. Het vermogen van veel fondsen is momenteel niet toereikend om aan alle verplichtingen te voldoen. Bepalend in dat verband is de dekkingsgraad. De dekkingsgraad geeft de verhouding weer tussen het vermogen en de toekomstige verplichtingen van een pensioenfonds.
Als die verhouding kleiner dan 100 is, dan heeft het fonds minder in kas dan het aan uitkeringen moet uitbetalen.
Minimale dekkingsgraad
Wanneer de dekkingsgraad van een fonds onder een veilige ondergrens van 105% daalt, wat feitelijk inhoudt dat tegenover elke euro die men aan pensioen moet uitkeren 1,05 euro in kas zit, dan moet het fonds dit melden aan De Nederlandsche Bank (DNB).
Het pensioenfonds moet tegelijk een herstelplan indienen om weer op de minimale dekkingsgraad van 105 % te raken. Daarvoor hebben ze drie jaar de tijd.
Hoe kunnen fondsen orde op zaken stellen
Fondsen die in problemen verkeren kunnen orde op zaken stellen door de premies te verhogen of door de pensioenen niet mee te laten stijgen met de inflatie (indexatie). Mogelijk is ook een combinatie van beide maatregelen.
Overigens is het goed om hier te benadrukken dat er geen recht op indexatie bestaat en indexatie is ook geen automatisme. Pensioenfondsen toetsen jaarlijks of de actuele reserves een indexatie toelaten.
Komt mijn pensioenuitkering in gevaar
Wanneer de dekkingsgraad van een pensioenfonds onder de 100% raakt, spreekt men van onderdekking. Wanneer het fonds op dat moment op zou houden te bestaan, zouden niet alle pensioenen voor de komende tientallen jaar volledig en in één keer uitgekeerd kunnen worden. Maar dat is slechts een theoretische veronderstelling. Pensioenfondsen hebben altijd ruim de tijd om eventuele tekorten weg te werken.
Kan een pensioenfonds omvallen
Tussen pensioenfondsen en banken bestaan enkele wezelijke verschillen. Als een bank in problemen raakt komt dit in de regel door een acuut tekort aan contante middelen. In onzekere tijden halen spaarders hun geld van de bank en trekken investeerders hun vermogen weg. Hierdoor kunnen banken niet meer aan hun verplichtingen voldoen en gaan failliet.
Bij pensioenfondsen is dat niet aan de orde. Pensioengerechtigden kunnen zich niet aan de balie vervoegen om hun opgebouwde pensioenen eerder op te eisen. Ook kent een pensioenfonds geen investeerders die hun gelden terugvragen. Daar komt bij dat de fondsen maandelijks premies ontvangen die hen ruim in staat stellen om aan de lopende uitkeringsverplichtingen te voldoen. Een pensioenfonds heeft dus nooit gebrek aan contanten en kan ook niet omvallen.
Wat merk ik als gepensioneerde van de crisis
Een fonds dat te weinig reserves bezit, moet maatregelen nemen om die weer aan te zuiveren. Een aantal fondsen heeft in dit verband al aangegeven dat er in 2009 geen indexatie zal plaatsvinden. Voor gepensioneerden houdt dat in dat hun uitkering niet geheel zal meestijgen met de prijzen. Zij zullen er in 2009 dus in koopkracht op achteruitgaan. Dat is slecht nieuws maar de ervaring leert dat wanneer het weer beter gaat met de fondsen, ze meestal de misgelopen indexatie weer inhalen. Het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) bijvoorbeeld hanteert een dekkingsgraad van 135% en hoger om het inhalen te starten. De koopkracht van gepensioneerden wordt dan weer hersteld.
Geen Amerikaanse toestanden bij ons
Ons collectief pensioenstelsel is gelukkig veel beter bestand tegen een kredietcrisis dan in landen als de VS. Dat land kent immers individuele pensioenregelingen waarbij men zelfstandig pensioen opbouwt, bijvoorbeeld door in aandelen te beleggen. Die pensioenvermogens zijn door de aanhoudende koersdalingen zwaar aangetast en één op de drie Amerikanen verwacht straks langer te moeten werken om die klap op te vangen.
Weliswaar biedt het collectieve karakter van ons pensioensysteem minder maatwerk, maar daar staan grote voordelen tegenover. Beter even afzien van indexatie en een hogere premie accepteren, dan Amerikaanse taferelen. Overigens geeft de site Met pensioen gaan zeer uitgebreide en heldere informatie alles wat met onze pensioenen te maken heeft.
