@page {margin: 2cm; }
P {
MARGIN-BOTTOM: 0.21cm
}
De Noord-Poolse stad Toruń, schilderachtig gelegen aan de oevers van de rivier de Wisła, heeft een eeuwenoude geschiedenis. De stad werd in 1231 gesticht als Thorn, de eerste uitvalsbasis van de Duitse Orde in het Pruisische gebied Kulmerland. In de veertiende eeuw werd Thorn opgenomen in het verbond van de Hanzesteden, waarna de stad onafhankelijk werd en bijzonder welvarend. In de tweede wereldoorlog werd het Middeleeuwse centrum van Toruń niet vernietigd, zoals dat van Gdańsk. Het stratenplan en veel van de gebouwen zijn dan nog authentiek Middeleeuws. Je kunt er prima cultuur snuiven en een duik in de geschiedenis nemen. Maar ook het moderne leven heeft zijn charmes. Onder de ruim tweehonderdduizend inwoners zijn ongeveer dertigduizend studenten, dus het toch al vermaarde Poolse uitgaansleven is er extra uitbundig. Geconcentreerd rond het centrale marktplein de Rynek zijn tal van bierlokalen, café´s en restaurants te vinden. Polen houden van lekker eten en drinken, waar je optimaal van geniet in de schitterende, sfeervolle Middeleeuwse omgeving. De bezienswaardigheden zijn grofweg verdeeld in de Oude stad en de Nieuwe stad. Waarbij dat “nieuw” erg relatief begrip is, want ook de Nieuwe stad werd gesticht in de dertiende eeuw, een jaar of 30 na de Oude stad.
De Oude stad
De Rynek Staromiejski, het marktplein van de Oude stad is al eeuwenlang het kloppende hart van Toruń. Hier werden de markten, optochten en riddertoernooien gehouden en vonden historische gebeurtenissen en openbare terechtstellingen plaats. Blikvanger is het stadhuis Ratusz Staromiejski. Het veertiende eeuwse gebouw is gerestaureerd en behalve als stadhuis is er een afdeling van het Muzeum Okręgowego, het streekmuseum, gevestigd. Er zijn tentoonstellingen van onder andere Gotische en Renaissance kunst en traditionele kunstnijverheid uit Toruń, zoals de mallen voor de vermaarde kruidenkoek Toruńskie Pierniki.
Om het plein staan verschillende interessante historische panden, zoals het culturele centrum Dwór Artusa in Vlaamse neo-Renaissancestijl, het stadspaleis van de voormalige burgemeester Jakub Meisner en het Dom pod Gwiazdą, het huis onder de Ster. Midden op dit gezellige plein staat een monument voor de beroemdste inwoner van Toruń, de vijftiende eeuwse astronoom Nicolaus Copernicus. Hij bewoog de aarde en zette de zon en de hemel stil, zo vermeldt de Latijnse tekst op de sokkel. Zijn museum, het Dom Kopernika, is gevestigd in twee Gotische woonhuizen. Copernicus is waarschijnlijk geboren op nummer 15, dat dateert van rond 1350. Het huis ernaast is kleiner en jonger, maar eveneens een mooi voorbeeld van een Gotisch burgerhuis.
De Oude stad telt een aantal eeuwenoude straten, die met hun authentieke monumenten een bijzondere sfeer uitstralen. In de Ulica Mostowa of Brugstraat staan bijvoorbeeld diverse graanpakhuizen uit verschillende historische perioden. Op nummer 1 vind je het enorme Zweedse Graanpakhuis uit 1719, tegenwoordig een hotel-restaurant en op nummer 6 een paar zestiende eeuwse laat-Gotische pakhuizen. Meer bijzondere pakhuizen in de Ulica Rabiańska. Op nummer 1 en 3 zijn twee kleine Barokke pakhuisjes, op nummer 6 een pakhuis in Renaissance-stijl en ernaast op nummer 8 is een prachtig gerestaureerd Gotisch graanpakhuis. In de straat Ulica Łazienna staan een aantal indrukwekkende monumenten, waaronder weer een graanpakhuis. Het Czerwony Spichlerz of Rode Graanpakhuis werd in de negentiende eeuw gevormd uit een voormalig stadspaleis. Ook staat er het zeventiende eeuwse Jezuïetencollege en een aantal historische woonhuizen, waaronder een schitterend Gotisch huis op nummer 22.
Ook telt de Oude stad natuurlijk een paar kerken, die door de roerige geschiedenis van Polen nog al eens van gebruiker wisselden. De laat Barokke Kościół Św. Ducha of Heilige Geestkerk werd door de protestanten gebouwd en 1945 overgenomen door de Jezuïeten en tot universiteitskerk gemaakt. De kerk bevat onder andere een achttiende eeuws Rococo hoofdaltaar. De Kościół Św. Jana, de kerk van Johannes de Doper, werd in de dertiende eeuw gebouwd door de Duitse orde, maar is in de loop der eeuwen nogal eens uitgebreid en verbouwd. De meeste kunstschatten zijn verhuisd naar het museum, maar er zijn nog wel veertiende eeuwse Gotische fresco’s en een gedenkplaat voor de doop van Copernicus. De indrukwekkende Kościół Najświętszej Marii Panny, gewijd aan de ten hemel opneming van Maria, werd tussen 1340 en 1400 gebouwd. Het sobere interieur van deze parochiekerk is alleen te bezoeken als er geen mis is. Dan zijn er nog de Middeleeuwse resten van de verdedigingswerken van de stad. Het meeste daarvan werd in de negentiende eeuw ontmanteld ten behoeve van het moderne verkeer, maar overgebleven zijn onder andere de veertiende eeuwse Brama Żeglarska, Schipperspoort, aan het eind van de straat Ulica Żeglarska. Net als de andere drie overgebleven Middeleeuwse stadspoorten van Toruń, staat deze aan de oever van de Wisła. Van de torens zijn er negen overgebleven, waaronder de dertiende eeuwse Krzywa Wieża, de Scheve Toren. Deze uitkijktoren begon al snel na de bouw te verzakken en heeft tegenwoordig een culturele functie. De achthoekige Wieża Monstrancji, Monstrans-toren, staat op de grens van de Oude en de Nieuwe stad. Ze werd halverwege de vijftiende eeuw gebouwd als reactie op de opkomst van vuurwapens. Overigens diende de toren niet alleen tegen vijanden van buitenaf, het was ook een belangrijke schakel in de verdediging tegen de Duitse orde. Die huisden in hun burcht Zamek Krzyżacki aan de Wisła, buiten de stad. Het kasteel werd halverwege de dertiende eeuw gebouwd en in 1454 door woedende burgers bijna met de grond gelijk gemaakt. De bewaard gebleven onderdelen werden in de negentiende eeuw als ruïne gerestaureerd. Tegenwoordig is het een toeristische attractie en het decor voor evenementen. Zo wordt het internationale theaterfestival Contact hier ieder jaar in mei gehouden.
De Nieuwe stad en buiten het centrum
Zoals gezegd, “nieuw” is een relatief begrip want Nowe Miasto, de Nieuwe stad, werd gesticht in 1264. Ook hier kun je volop genieten van een sfeervolle Middeleeuwse omgeving, zij het allemaal iets eenvoudiger dan in de Oude stad. Ook de Nieuwe stad heeft een centraal marktplein, de Rynek Nowomiejski. Het stadhuis stond oorspronkelijk midden op het plein, maar dit werd verbouwd tot kerk na de samenvoeging van de Nieuwe en de Oude stad. In de negentiende eeuw werd er een echte kerk voor in de plaats gebouwd, de Heilige Drievuldigheidskerk, die inmiddels weer is veranderd in de bioscoop Kino Tumult. Om het plein staan diverse interessante panden, waaronder de Apteka pod Złotym Lwem, de Apotheek onder de Gouden Leeuw en het tegenwoordige café Gospoda pod Modrym Fartuchem, de Herberg onder de Blauwe Schort dat zomers een gezellig terras heeft.
Op de hoek van de Rynek staat de imposante Kościół Św. Jakuba, de Jacobuskerk, die hoog boven de Nieuwe stad uittorent. De veertiende eeuwse Gotische kerk werd gebouwd in opdracht van de Duitse kruisridders en was de kloosterkerk van verschillende kloosterorden. Er is niet zo heel veel aan veranderd, zodat de oorspronkelijke structuur bewaard is gebleven en het interieur verassend origineel is. Verder is er de garnizoenskerk Kościół Św. Katarzyny, de heilige Catharina-kerk. Deze negentiende eeuwse neo-Gotische werd gebouwd als protestantse garnizoenskerk van het Pruisische leger, maar veranderde in 1920 in rooms-katholieke kerk van het Poolse leger. De bijna negentig meter hoge kerktoren is de hoogste toren van Toruń.
Buiten het centrum zijn nog twee bezienswaardigheden te vinden, die een bezoekje waard zijn. Allereerst het volkenkundig museum Muzeum Etnograficzne, gevestigd in het Zbrojownia. Het hoofdgebouw is de voormalige wapenopslagplaats van de stad, maar er zijn ook plattelandshuizen en een molen te bewonderen. Je krijgt er een goed overzicht van de geschiedenis en cultuur van Toruń en de regio Kujawsko-Pomorskie. Tot slot het Władysław Dziewulski Planetarium, een modern planetarium met leerzame astronomische voorstellingen en de interactieve tentoonstelling Orbitarium. Sinds 1994 is het gehuisvest in een prachtig gerestaureerde gascontainer uit de tweede helft van de negentiende eeuw.
@page {margin: 2cm; }
P {
MARGIN-BOTTOM: 0.21cm
}