Een gezelschapsspel is een spel dat je speelt voor je plezier of als tijdverdrijf. En ook belangrijk, je speelt het niet alleen, maar samen met anderen, vandaar de naam gezelschapsspel. Er bestaan duizenden verschillende soorten, die variëren van eenvoudige bordspelen voor de hele familie tot strategische oorlogsspelen en ingewikkelde rollenspellen. Behalve thuis aan de eettafel, worden in Mediterrane landen ook veel gezelschapsspelen in het café en op het terras gespeeld, zoals kaartspelen, een dobbelspel als Blufpoker, Domino en bordspelen als Backgammon en Schaken. Populaire kaartspelen over de hele wereld zijn Bridge, Canasta, Eenendertigen, Klaverjassen en Pesten, hoewel er natuurlijk regionale voorkeuren zijn. Ook de typische spelen voor in het café zoals flipperen, darten en biljarten kun je tot de gezelschapsspelen rekenen. Met andere woorden, je bent niet aan de tafel gekluisterd om een gezelschapsspel te spelen, want ook de klassieke straat- en pleinspelen behoren er toe, zoals knikkeren, touwtjesprinken, hinkelen, en het in Frankrijk op alle daartoe geschikte veldjes gespeelde Jeu des boules.
Bordspelen
Een speciale vorm van gezelschapsspelen, met een eeuwenlange historie, zijn de bordspelen. Veel van de klassieke bordspelen worden, met grotere of kleinere aanpassingen, al sinds de grijze oudheid gespeeld. Het gaat dan om spelen als Schaken, Dammen en Backgammon. Ook gezelschapsspelen waarbij je een bepaalde route af moet leggen zoals het Ganzebord en “Mens, erger je niet” hebben een indrukwekkende geschiedenis achter de rug. Soortgelijke spelen waren al algemeen bekend in het oude Egypte, en klassieke bordspelen als het Koningsspel van Ur, het Egyptische Molenspel en Senet worden nog steeds in min of meer dezelfde vorm gemaakt en gespeeld.
Recenter uitgevonden bordspelen hebben vaak een bepaald thema, zoals geld verdienen bij Monopoly of een moord oplossen in Cluedo. Er zijn typische denk- en geheugenspelen zoals Mastermind, Trivial Pursuit en Memory. In andere spelen staat strategie centraal, zoals in Stratego, Axis & Allies en Risk. Dit zijn eenvoudige varianten van ingewikkelde oorlogsspelen zoals Squad Leader en The Russian Campaign. Voor dit soort spelen moet je bijna een professionele generaal zijn, zij hebben vaak gecompliceerde spelregels en het kan dagen of zelfs weken duren voordat ze uitgespeeld worden. Van weer een heel ander karakter zijn erotische spelen zoals Partner Link, waarbij de erotisch getinte opdrachten uiteindelijk het doel hebben om sleur je relatie te voorkomen.
Ondanks de komst van de televisie, worden gezelschapsspelen nog steeds goed verkocht. Eerder vreesde men voor het uitsterven van de bordspelen, omdat men dacht dat er nu een andere vorm van vermaak was en de families na de avondmaaltijd zich niet langer zouden vervelen. Ook de komst van de computer en het internet hebben de populariteit van bordspelen en andere gezelschapsspelen niet aangetast. Integendeel, van veel spelen zijn CD-Rom of DVD-versies gemaakt, en er zijn spelen die massaal online worden gespeeld, waardoor je niet meer afhankelijk bent van tegenspelers in je directe omgeving. Dit geldt bijvoorbeeld voor de zogenaamde “MMORPG”, Massive Multiplayer Online Role Playing Game, de virtuele versies van de klassieke oorlogs-bordspelen.
De populairste bordspelen
Onder de meest populaire gezelschapsspelen vinden we onder andere het strategiespel Risk en het wereldwijd, ook op professioneel niveau, gespeelde Schaakspel. Backgammon wordt eveneens door duizenden mensen over de hele wereld gespeeld, evenals Cluedo, dat in de Verenigde Staten “Clue” heet. “Mens, erger je niet” is de Nederlandse naam voor een waanzinnig populair, en vrij eenvoudige bordspel. In Engelstalige landen heet het Ludo en in de Spaanstalige wereld Parchis, dat is afgeleid van de originele Indiase naam “Parcheesi”.
Monopoly is nog zo´n klassieker en geldt, met tweehonderd miljoen exemplaren, als het best verkochte bordspel ter wereld. Monopoly is in zesentwintig verschillende talen verschenen, waarbij in veel gevallen locale straatnamen worden gebruikt. België heeft een nationale versie met straatnamen die uit verschillende steden afkomstig zijn. Nederland heeft naast deze eigen versie nog een aantal specifieke versies van steden en gebieden zoals Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht, de Hoeksche Waard en Friesland. Er bestaan daarnaast tal van varianten, waaronder de heerlijk absurde van het Engelse humoristische weekblad Mad, waarbij je geacht wordt zoveel mogelijk geld te verliezen in plaats van bij elkaar te schrapen. Ook zijn er vele op televisie gerichte “special editions” uitgebracht, zoals onder andere de Disney, The Simpsons, Star Wars en Star Trek, In de Ban van de Ring en Sesamstraat varianten van Monopoly.
Als je gezegend bent met een talenknobbel, zul je het spel Scrabble waarschijnlijk erg leuk en leerzaam vinden. Scrabble is waarschijnlijk het bekendste woordspelletje ter wereld. Als je meer op hebt met strategie dan kun je je uitleven in Stratego. Het bordspel Carcassonne is iets minder bekend, maar is een basisspel met zeer veel uitbreidingsmogelijkheden, waardoor je eigenlijk nooit uitgespeeld raakt. Kortom, er is een enorm aanbod aan gezelschapsspelen, waarin je altijd wel iets van je gading kunt vinden. Het spelen van bordspelen is gezellig, leuk, vaak een goede training voor je denkvermogen of strategisch inzicht en je kunt er de mensen in je omgeving op een andere manier door leren kennen.
